Batılı ülkeler ve Rusya ortasında tarihi bir tutuklu takası gerçekleşti. Takas kapsamında 24 tutuklu hür kalırken, Cumhurbaşkanlığı Ankara’da MİT’in operasyonuyla gerçekleşen değiş tokuşta 2 de çocuk olduğunu bildirdi.

Rusya’da hapsedilen, ortalarında Wall Street Journal gazetesi muhabiri Evan Gershkovich’in bulunduğu üç ABD vatandaşı, Batı ile Rusya ortasında yapılan tutuklu takası mutabakatıyla hür bırakıldı.

Serbest kalan öbür Amerikan vatandaşları eski Deniz Piyadesi Paul Whelan ve Rus-Amerikan vatandaşı radyo gazetecisi Alsu Kurmasheva.

Amerikan yeşil kart sahibi Rus muhalif siyasetçi Vladimir Kara-Murza’nın da ABD’ye gönderileceği belirtildi.

Almanya’da cezaevinde bulunan ve Alman yetkililer tarafından Rusya Dış İstihbarat Servisi (FSB) subayı olmakla suçlanan Vadim Krasikov da takas edilen şahıslar ortasında.

Günlerdir Batı ve Rusya ortasında bir tutuklu takası yapılacağı spekülasyonları yer alıyordu.

Takasta en çok ismi geçen bireyler kimler?

Evan Gershkovich

ABD’li gazeteci Evan Gershkovich, geçtiğimiz günlerde casusluk suçlamalarından karar giydikten sonra yüksek güvenlikli bir Rus hapishanesinde 16 yıl mahpusa mahkum edilmişti.

Wall Street Journal muhabiri, birinci olarak geçen Mart ayında iş için gittiği Moskova’nın 1600 kilometre doğusundaki Yekaterinburg kentinde güvenlik güçlerince tutuklanmıştı.

Savcılar, Gershkovich’i Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı CIA için çalışmakla suçlamıştı. Gazete ve ABD idaresi tezleri kesin bir lisanla reddetmişti.

Gershkovich, Soğuk Savaş’ın 30 yıldan uzun mühlet evvel sona ermesinden bu yana Rusya’da casusluk suçlamasıyla tutuklanan birinci ABD’li gazeteci olmuştu.

Paul Whelan

54 yaşındaki Paul Whelan, 2018’de Moskova’da casusluk kuşkusuyla tutuklanmasından sonra 2020’de 16 yıl mahpus cezası aldı.

ABD’li eski Deniz Piyadesi ABD, Kanada, İngiltere ve İrlanda olmak üzere dört ülkenin vatandaşlığına sahip.

Avukatı, Whelan’ın Mordovya bölgesindeki bir hapishanede tutulduğunu söylemişti.

2008’de disiplinsizlik suçlamasıyla ordudan atılan Whelan, güvenlik danışmanı olmuş ve iş için Rusya’ya gitmişti.

Aralık 2018’de Rus istihbaratı FSB tarafından tutuklandı ve Moskova’da “casusluk yaparken” yakalandığı sav edildi. Ailesi argümanları daima reddetti.

Alsu Kurmasheva

Gershkovich’in karar giydiği gün Rus-Amerikan gazeteci Alsu Kumasheva da saklı bir yargılamanın akabinde altı buçuk yıl mahpusa çarptırıldı.

ABD idaresinin fonladığı Radio Free Europe/ Radio Liberty’de editörlük yapan Kurmasheva Rus ordusu hakkında düzmece bilgi yaymak suçlamasından karar giydi.

Eşi Pavel Butorin, Kurmasheva’nın “Say No To War” (Savaşa Karşı Çık) adlı kitabı yüzünden tutuklandığını söyledi. Kitap radyonun Tatar-Başkır servisince yayımlandı ve Ukrayna’daki savaşa karşı çıkan Rusların öykülerinin derlemesiydi.

ABD ve Rusya vatandaşlığı bulunan Kurmasheva eşiyle ve iki kızıyla birlikte Prag’da yaşıyordu.

2023’te Rusya’ya annesini görmek için gittiğinde Kazan Milletlerarası Havaalanı’nda durduruldu ve her iki pasaportuna da el konuldu.

Vladimir Kara-Murza

Rusya’da Ukrayna savaşını eleştirdiği için “vatana ihanet” dahil bir dizi suçlamayla yargılanan muhalif siyasetçi Vladimir Kara-Murza geçen yıl 25 yıl mahpus cezasına çarptırılmıştı.

“Vatana ihanet” yanı sıra Rus ordusu hakkında “yanlış” bilgi yaymak ve “istenmeyen bir örgüte üye olmak” suçlamaları da yöneltilen Kara-Murza bu suçlamaları reddetti.

Kara-Murza Moskova’da mahkemede verdiği tabirinde “Söylediğim her sözün ardındayım. Bunların hiçbirinden pişmanlık duymadığım üzere, gurur da duyuyorum” demişti.

42 yaşındaki Kara-Murza, Kremlin’in “özel askeri operasyon” olarak isimlendirdiği Ukrayna savaşını eleştirmesinin yanı sıra, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve hükümetinin muhaliflere baskı uygulamasına da reaksiyon gösteriyordu.

Vadim Krasikov

Almanya’da cezaevinde bulunan ve Alman yetkililer tarafından Rusya Dış İstihbarat Servisi (FSB) subayı olmakla suçlanan Vadim Krasikov da takas edilen bireyler ortasında.

FSB tetikçisi olduğu tez edilen Krasikov, 2019 yılında Berlin’deki bir parkta eski bir Çeçen ayrılıkçıyı vurarak öldürdüğü için Almanya’da müebbet mahpusa mahkûm edildi.

Alman yargıçlar, cinayetin Rus devleti tarafından emredildiğini ve araştırmacı basın kuruluşu Bellingcat’in Krasikov’u Rusya’nın istihbarat servislerinin bilinmeyen bir seçkin ünitesiyle ilişkilendirdiğini söyledi.

Avukatı aracılığıyla Krasikov yanlış tanımlandığını ve bir Rus inşaat mühendisi olduğunu tez etti.

Putin bu yılın başlarında, isim belirtmeden, “Avrupa başşehrinde bir haydutu ortadan kaldıran Rus bir vatanseverin” mahpustan hür bırakılmasını istediğini söylemişti.

İlya Yashin

İlya Yashin, karşı çıktığı Ukrayna işgali başladığında tutuklanacağına o kadar emindi ki, dişlerinin sağlıklı olduğundan emin olmak için diş tabibine gitmişti.

Hapishanede diş tabibi bulamayacağını biliyordu.

Öldürülen muhalif siyasetçi Boris Nemtsov’un yakın çalışma arkadaşı ve gençlik yıllarından beri muhalif bir hareketçi olan İlya Yashin, Rus Ordusu hakkında “sahte bilgiler” yaymaktan hatalı bulundu.

Suçlama Yashin’in bir YouTube yayınında cepheden gelen ispatlarla Buça’da sivillerin öldürülmesinden bahsetmesiyle ilgiliydi.

Yashin mahkemede ceza almadan evvel hiçbir pişmanlığı olmadığını söylemiş, “Hükümetinizin döktüğü kanla utanç içinde ölmektense, mahpusta 10 yıl geçirmek daha iyi” demişti.

Yashin, sekiz buçuk yıl mahpus cezası aldıktan sonra, mahpusta de savaşı kınamaya devam etti.

Yashin’in daha evvel takas edilmek istemediği belirtilmişti, lakin ismi Cumhurbaşkanlığı’nın yayımladığı listede yer aldı.

Oleg Orlov

Rus insan hakları aktivisti Oleg Orlov, Rusya’yı faşist bir devlet olarak nitelendirdiği ve Ukrayna’daki savaşı eleştirdiği için Şubat ayında mahpusa atıldı.

Daha evvel Nobel ödüllü Memorial örgütünün başkanlığını yapan Orlov, Rus silahlı kuvvetlerini “defalarca itibarsızlaştırdığı” gerekçesiyle iki buçuk yıl mahpus cezasına çarptırıldı.

Temmuz ayında cezasına karşı yaptığı temyiz müracaatında 71 yaşındaki muharrir, Rus adalet sistemini Nazi Almanyası ile kıyaslamıştı.

Cezası tekrar yargılanmasının akabinde verildi. Geçen yıl Ekim ayında yapılan birinci duruşmada 150.000 ruble (1630 dolar) para cezası almış ve hür kalmıştı.

Daha sonraki mahkumiyeti savaş zıtlarına yönelik baskıların sertleştiğine işaret ediyordu.