Cevdet Yılmaz: “2025’in ortalarında enflasyondan bugünkü kadar bahsetmeyeceğiz”

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz: “Eylül enflasyonu 50’nin altına inecek”

“2024 sonunda 15 bin doları aşan kişi başına gelir bekliyoruz”

İZMİR – İzmir İş Dünyası Buluşmasında konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Enflasyon, mayıs ayında 75,5’a kadar çıktı. Haziran’dan bugüne 23,5’lik bir düşüş var. Ağustos’ta yüzde 52’yi gördü. Eylül enflasyonu 50’nin altına inecek. 40’lı sayıları göreceğiz. 2025’in ortalarında ise enflasyondan bugünkü kadar bahsetmeyeceğiz” dedi.

Bir dizi program için İzmir’e gelen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın ikinci durağı İzmir Ticaret Odası oldu. Cevdet Yılmaz, burada İzmir Ticaret Odası (İZTO), Ege Bölgesi Sanayi Odası ve İzmir Ticaret Borsası iş birliğiyle düzenlenen İzmir İş Dünyası Buluşmasına katıldı. Programda konuşan Cevdet Yılmaz, ” OVP’yi yeniledik. Geçen yıl seçimler oldu, siyasi belirsizlikler bitti. OVP ile siyaset belirsizliklerini ortadan kaldırdık. Politikalarımızı kararlı bir biçimde hayat geçiriyoruz. Güncellediğimiz OVP’de geçen yıldan bugüne birtakım güncellemeler yapıldı. Ana siyasetimizi 4 başlıkta özetliyorum. Birincisi enflasyonla uğraş, yine ülkemizi tek haneli sayılara düşürmek. 3 yıllık bir perspektif ile tekrar tek haneli sayılara ulaşmak. Bunun için geçiş, dezenflasyon ve kalıcı fiyat istikrarı olarak 3 devir belirlemiştik. O devirleri muvaffakiyet ile tamamlama sürecindeyiz. İkinci gaye büyüme, enflasyonla gayret ederken kalkınmakta olan bir ülke olarak büyümeyi aşikâr düzeyde sürdürme gereksinimimiz var. Kalkınma sürecini de eş vakitli bir biçimde hayata geçirmeliyiz. Üçüncü başlığımız, toplumsal refahı arttırma. Süreksiz iyileştirmeler değil, enflasyonun düştüğü sürdürülebilir büyümenin sağlandığı ortamda kalkıcı refahı arttırmak en son maksadımız. Geçen yıl OVP’yi yaparken Gazze’de insanlık dramı, bir ekip gelişmeler yoktu. Denetim edemediğimiz birçok öge bu süreçleri etkiliyor. Büyük oranda OVP’nin gerçekleştiğini, amaçlarımızda ilerlemeler sağladığımızı, birtakım alanlarda bir ölçü geride olduğumuzu tabir edebilirim. Birçok amacımızda geçen yıl ortaya koyduğumuz beklentilerden daha düzgün durumdayız” diye konuştu.

“Bugün ülkemiz dünyanın 17’nci büyük ekonomisi”

Türkiye iktisadının geçen yıl yüzde 5.1 büyüdüğünü, 14 yıl boyunca kesintisiz büyümesini devam ettirdiğini lisana getiren Yılmaz, “Önemli olan uzun müddet yüksek büyümeyi sağlamak. Türkiye bunu başaran ülkelerden biri. 2002 yılında dünyanın 21’inci iktisadıydı ülkemiz, bugün ülkemiz 17’nci büyük iktisadı. 2002 yılında satın alma gücü paritesine nazaran dünyanın 18’inci büyük iktisadıydı, bugün 11’inci pozisyonunda. Geçen yıl itibariyle ulusal gelirimiz birinci kere 1 trilyon 130 milyar dolara ulaştı. Kişi başına gelirimiz 13 bin 243 dolar oldu geçen yıl itibariyle. Bu yıl beklentimiz 1,3 trilyon dolar mertebesine çıkması ekonomik büyüklüğümüzün. Kişi başına gelirin de 15 bin dolar düzeyini birinci kez aşmasını bekliyoruz. Bu yılın birinci 6 ayında büyümemiz yüzde 3,8 oldu. Son 20 yılda ortalamamız 5,4. Ortalamamıza nazaran düşük diyebilirsiniz fakat dünya ile mukayese ettiğinizde küçümsenecek bir sayı değil. Dünya ortalaması 3 ile 3.5 ortasında. AB yüzde 1’in altında. Enflasyonla uğraş ettiğimiz bir ortamda azımsanacak sayı değil. OVP’de temel çerçevemiz istikrarlı büyüme. Dış talebin verdiği katkının yükseldiği bir büyümeyi yakalamış durumdayız. 2024’ün ikinci çeyreğinde dış talebin büyümeye katkısı iç talebi aştı. Yıl sonu beklentimiz yüzde 3,5 ile büyüme ile yılı kapatmak. 0.5 civarında aşağı istikametli revizyon yaptık” kelamlarına yer verdi.

“2024 sonunda 15 bin doları aşan kişi başına gelir bekliyoruz”

“Gelecek yıla baktığımızda 3 tane olumlu tesir görüyoruz” diyen Yılmaz, şöyle konuştu:

“Politikalar dışında global ortam değerli. İhracatımızı kurdan çok daha fazla etkileyen dış pazarlarında büyümedir. Dış pazarlarımız büyüdüğü vakit kur ve olursa olsun ihracatımız artıyor. En değerli 2 bölge Kuzey Afrika Orta Doğu ve Avrupa. Bu ikisi Türkiye’nin ihracatının yüzde 60-70’i. Her iki bölgede de büyüme geçmişe nazaran daha büyük olacak. Bu da ihracatçılar açısından olumlu. İkinci olumlu eğilim emtia fiyatlarının ölçülü seyretmesi, bugün daha istikrara kavuştu. Üçüncü öge FED ve AB Merkez Bankası başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde faizleri düşürme süreci başlıyor. Bu faizlerdeki düşüş gelişmekte olan ülkelerde fon akışını hızlandıracak ve ihraç pazarlarımızı olumlu etkileyecek. Bütün bu kurallara baktığımızda gelecek yıl yüzde 4 büyüme maksadı koyduk. İstikrarlı, enflasyonist olmayan, dış talep yüklü bir büyüme kompozisyonu ile başaracağımıza inanıyoruz. Büyüme ile enflasyon ortasında kısa vadede zorluklar, külfetli tablolar oluşabilir. Fakat enflasyonun düşürülmesi büyüme ortamını da güçlendirir. Enflasyon düştüğü ortamda öngörülebilirlik artar, yatırım ortamı düzgünleşir, beklentiler güçlenir. Kısa periyotlu etkilenmeler olabilir. Geçmiş devirlere baktığınız vakit enflasyonun düşük seyrettiği periyotlar aslında büyümenin çok daha düzgün olduğu devirler. Önümüzdeki periyotta yüzde 4 büyüme, 2024 sonunda 1.3 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklük, 15 bin doları aşan kişi başına gelir bekliyoruz.”

“Eylül enflasyonu 50’nin altına inecek”

Bu süreçte enflasyonun yükseleceğini, sonra düşme eğilimine gireceğini söyleyen Cevdet Yılmaz, bilhassa 2024’ün ikinci yarısında bariz bir düşmenin de olacağını söylediklerini kaydetti.

Sözlerine devam eden Yılmaz, “Nitekim o denli oldu. Enflasyon, mayıs ayında 75,5’a kadar çıktı. Haziran’dan bugüne 23,5’lik bir düşüş var. Ağustos’ta yüzde 52’yi gördü. Eylül enflasyonu 50’nin altına inecek. 40’lı sayıları göreceğiz. Yıl sonunda ise orta vadeli program maksadımız yüzde 41,5. Bunu masa başında oturup yapmadık. Tüm kurumlarla birlikte çalışıyoruz. Farklı kestirimler her vakit olabiliyor. 2025’in ortalarında ise enflasyondan bugünkü kadar bahsetmeyeceğiz. Gelecek yıl bu vakitler 20-30 ortası bir enflasyon olacak; lakin enflasyon ile çabamız devam edecek. 2025 sonu prestijiyle 20’nin altında bir enflasyonla kapatmayı planlıyoruz. 2026’da ise tek haneli sayılara ülkemizi tekrar kavuşturmak istiyoruz” açıklamalarına yer verdi.

“Önümüzdeki devir cari açığı yüzde 2’nin altında tutmayı hedefliyoruz”

İstihdamda 1 puan civarında daha düzgün bir sonucun çıktığına vurgu yapan Yılmaz, “OVP’yi hesaplarken 10.3 diye kestirim etmiştik, 9,3 ile kapatacağız üzere görünüyor. Son 1 yılda 1 milyonun üzerinde ekonomimiz istihdam üretmiş. Bayan ve genç istihdamı yüklü. Bu siyasetimizi sürdürmeye kararlıyız. Türkiye’nin kalkınma tarihinde en kritik durum cari açıktır. Cari açığı kalıcı bir halde çözmezsek kalkınma süreci tıkanır. Biz cari açığı çözmek istiyoruz. Cari açık geçen yıl birinci yarıda yüzde 6,9’a kadar yükselmişti. Yılı yüzde 4 ile kapattık. Bugün geldiğimiz noktada haziran ayı prestijiyle 2,2, yıl sonunda da 1,7 üzere bir oranla kapatmayı hedefliyoruz. Cari açığın kapanması demek dövize gereksinimimizin azalması demek. Cari açığı borçlanma ile finanse edersiniz. Önümüzdeki devirde yapısal adımlarla cari açığı yüzde 2’nin altında tutmayı hedefliyoruz” diye konuştu.

“İhracatımız artıyor, ithalatımız azalıyor”

İhracatın artmaya devam etiğini anlatan Yılmaz, kelamlarına şöyle devam etti:

“Ağustos ayında 262 milyar dolara ulaştık. İthalatımız azalıyor. Ticaret istikrarımız güzelleşiyor. Dış ticaret açığı 78 milyar dolarlara geldi. Turizmde neredeyse amaçlarımızı gerçekleştireceğiz. 60 milyon turist 60 milyar dolar gelir demiştik. İzmir’in bu bahiste performansını takdir ediyoruz lakin potansiyel için dilek edilen noktada değil. Önümüzdeki periyot potansiyelini daha fazla kullandığını görmek istiyoruz.”

“2024’te bütçe açığı beklentimiz, yılı 5’in altında bir açıkla kapatmak”

“Son 1 yılda TL’ye olan cazibeyi arttırdık” diyen Cevdet Yılmaz, Kur Muhafazalı Mevduat diye süreksiz sistem oluşturduklarını söyledi. Bu durumu etap basamak kaldırdıklarını söz eden Yılmaz, “Geçen yıl Ağustos’ta KKM 126 milyar dolara ulaşmıştı. Şu an 46,5 milyar dolara düştü. Bunu yaparken bir istikrarsızlığa yol açmadan gerçekleştirdik. Kısa müddet sonra büsbütün kalkmış olacak. Rezervlerimizde önemli artışlar gerçekleşti. Merkez Bankası’nın rezervlerinde düzgünleşme sağlandı. Geçen sene 96,5 milyar dolara düşmüştü. Bu yıl 55 milyar dolar civarında artış var. Net rezervlerde 90 milyar dolara yakın artış sağlandı. Bütçe açığımız geriledi. Zelzelenin ağır yüküne karşın son 2 yılda 2 trilyon TL sarsıntıya kaynak ayırdık. Buna karşın bütçe açığımızı aşikâr düzeyde tuttuk. 2023 gerçekleşmesi 5,2 oldu. 2024’te beklentimiz ise yılı 5’in altında bir açıkla kapatmak. Gelecek yılda yüzde 3’ü hedefliyoruz. Cari açığı denetim ettiğiniz vakit risk düşüyor. Bu riskleri düşürdüğünüz için piyasaya yansıyor. Özel kesim borçlanırken daha az ve düşük maliyetlerle borçlanıyor” kelamlarına yer verdi.

“Kamu harcamalarının ulusal gelire oranı düştü”

“Bizim programımız yalnızca para programı değil. Maliye ve yapısal ıslahatlarla tamamlanan bütüncül çerçeve” diyen Yılmaz, şöyle konuştu:

“Bütünlüğü ortaya koyuyor ve şekillendiriyoruz. Para siyasetimiz yürürken, maliye politikalarımızla önemli takviye veriyoruz. Kamu harcamalarının ulusal gelire oranı düştü. Maliye siyasetleri kanalıyla enflasyonla uğraşa önemli dayanak sunduk. Para siyaseti kıymetli lakin kalkınmakta olan bir ülke olarak yapısal ıslahatların üzerinde durmalıyız. Bunu başaracağız ki ülkemizde verimlilik artsın, teşebbüsçü bir yapı oluşsun. Geçen yıl birinci sefer ıslahat gündemi koyduk. Bu yılda tıpkı çerçeveyi devam ettiriyoruz. Geçen yıl 26 önlem planlamıştık, 20’sini gerçekleştirdik.”

“Seçici kredi uygulamalarını yaygınlaştıracağız”

Yapısal ıslahatlarda yer alacak başlıkları da sıralayan Yılmaz, “Yeni sanayi siyasetine gereksinimimiz var. Ar-Ge’nin ticarileşmesi, projelerin desteklenmesi, yeşil dönüşüm kıymetli. Karbon nötr bir iktisada gitmeliyiz. Dijital dönüşümü yapay zeka dahil olmak üzere her alanda başarmalıyız. Kamu altyapı yatırımlarını etkinleştiriyoruz. Bilhassa tarımı stratejik bir kesim olarak görüyoruz. Dünyada modası geçmeyen tek bölüm varsa tarımdır. Ziraî verimliliği arttırmamız enflasyonla uğraşa çok değerli katkılar sunacak. Planlı tarımı ve suyu temel alan bir destekleme modeli üzerine çalışıyoruz. Güçte değerli çalışmalar var. Çalışma hayatında ıslahat gündemlerimiz var. Yeni kuşak çalışma sistemini ülkemize getirmek durumdayız. Artık geleceğin gereksinimlerini da ön görüp şimdiden eğitimi ayarlamak zorundayız. Yapay zeka ile bir çok mesleğin dönüşeceği bir periyoda giriyoruz. Yeni jenerasyon çalışma biçimleriyle eğitim sistemimizin içeriğini örtüştürmemiz gerekiyor. Finansal bahislerde sıkılaştırma ve sadeleştirme tarafında adımlarımız olacak. Seçici kredi uygulamalarını yaygınlaştıracağız” diye belirtti.

Tarımda işbirliği çağrısı

2025-2027 periyodu Orta Vadeli Programda tarımda verimliliğin ve üretimin artırılması maksadıyla kıymetli gayeler bulunduğunu belirten İTB Yönetim Kurulu Lideri Işınsu Kestelli, “Ekilebilir ve sulanabilir alanların genişletilmesinden genel tarım sayımına, üretim planlamasından kontratlı üretimin desteklenmesine, organize tarım bölgelerinin sayısının artırılmasından dijitalleşme, yapay zeka ve bilgiye dayalı iş modelleriyle akıllı tarım uygulamalarının yaygınlaştırılmasına kadar birçok mevzuya OVP’de yer verilmiş durumda. Burada en kıymetli konulardan birisi, bunları süratle hayata geçirmek. İzmir’in meslek odaları olarak bizler de birlik ve beraberlik içinde dala katkı vermeye devam ediyoruz. İzmir Ticaret Odamız, Ege Bölgesi Sanayi Odamız, Ege İhracatçı Birliklerimiz ve Borsamız öncülüğünde ve yereldeki kurumlarımız iş birliğinde, Dikili, Kınık ve Bayındır ilçelerimizde 3 adet Tarım İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin faaliyete geçmesi gayesiyle aralıksız çalışıyoruz. Borsamız öncülüğünde oda, birlik ve özel bölüm paydaşlarımızın dayanağı ile tarımın dijital gelişimine katkı sağlayacak kısaca İTTM olarak isimlendirdiğimiz ülkemizin birinci Tarım Teknoloji Merkezini de birkaç ay içerisinde fiziki yerinde faaliyete geçirmeye hazırız” açıklamalarında bulundu.

“OVP’deki en değerli bilgi, bütçe açık tahminleridir”

Orta Vadeli Program ‘nin enflasyonu düşürme programı olduğunu söz eden İZTO Yönetim Kurulu Lideri Mahmut Özgener, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu çerçevede somut düzgünleşme kaydedilmesi halinde faizlerin yatırım yapılabilir düzeye gerilemesini sabırsızlıkla bekliyoruz. OVP’nin gerçekçi bir yaklaşım sergilemesinin olumlu olduğu kanaatindeyiz. Dezenflasyonist süreç açısından OVP’deki en kıymetli datanın, bütçe açık kestirimleri olduğunu kıymetlendiriyoruz. Geçen sene açıklanan OVP, 2024 için Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın yüzde 6.4’ü bir bütçe açığına işaret ediyordu. Bu sene, sayı yüzde 4.9 olarak revize edildi. 2025 yılı için yüzde 3.1 ve 2026 yılı için yüzde 2.8’lik bütçe açığı hedefleniyor. Vergi düzenlemeleri ve Merkez Bankası siyasetleriyle sıkılaştırmanın sürat kazandığını ve kayıt dışılıkla gayretin arttığını memnuniyetle izliyoruz. Bütçedeki açığı gidermek için atılacak birinci adımın, kayıt dışı çıkarların tespit edilmesi ve vergilendirilmesi olması gerektiğini düşünüyoruz.”

“Adalete, eğitim sistemine, kurumlara olan inanç ziyan görürse kolay düzeltilemez”

Konuşmasında yüksek enflasyonun düşürülmesi, mülteci ve sığınmacı siyaseti, eğitim sistemindeki sıkıntılar, hukukun üstünlüğü üzere hususlara değinen EBSO Yönetim Kurulu Lideri Nadir Yorgancılar, “Bu 4 başlığın tıpkı anda etkin olması, ülkemizde; Genç ve nitelikli beyin göçü, gelmeyen yabancı yatırımlar, süreksiz sermaye hareketleri, düşük katma kıymetli üretim, umutsuz ve ayrışan fakir bir toplum riskini doğuruyor. Döviz iner-çıkar, ekonomik bilgiler bozulur ancak en makus orta vadede düzelir. Lakin, adalete, eğitim sistemine, ülkeye, kurumlara olan inancın ziyan görmesi çok kolay düzeltilemez. Bu nedenlerle, birinci 20 büyük iktisat ortasında olmamıza karşın, birçok milletlerarası endekste dünya ortalamasının çok gerisindeyiz. Bu tesadüf olamaz” diye konuştu.

“Prime temel fiyat tavanı tekrar düzenlenmeli”

“OECD ülkeleri ortasında en katı istihdam piyasasına sahip ülkeyiz” diyen Yorgancılar, şunları kaydetti:

“15 günden 30 güne çıkarılan kıdem tazminatından İstihdam yüklerine, emeklilik primlerinden, iş teminatı tazminatı ve işsizlik sigortasına kadar rekabet ettiğimiz ülkelerin çok üstünde oranlara sahibiz. Kayıt dışılığa neden olan, rekabet gücümüzü zayıflatan tüm bu maliyetlere ek olarak, tamamlayıcı emeklilik gündemde. Gerçek kesimin artık yeni bir yüke 1 dirhem gücü kalmamıştır. Bir yanda çalışacak eleman bulamazken, öbür yanda emeklilik sistemi uygulamaları ile de adeta kolumuz kanadımız kırılıyor. Nitelikli elemana gereksinim duyarken, mevcut çalışanların sistem dışına çıkışına müsaade edilmemesini bir defa daha vurgulamak isterim. Kısa çalışma ödeneği, 5 puanlık prim teşviki, emek ağır bölümlere özel ek istihdam teşviklerine, İş davalarında vakit aşımı mühletinin 5 yıldan bir yıla indirilmesine gereksinim duyduğumuz sıkıntı bir devirden geçiyoruz. Çalışanlarımızın enflasyonist ortamda daha fazla mağdur olmaması ismine, gelir vergisi basamakları ve oranları ile prime temel fiyat tavanının tekrar düzenlenmesi yararlı olacaktır.”

Toplantıya, İzmir Valisi Süleyman Elban, İZTO Yönetim Kurulu Lideri Mahmut Özgener, İTB Yönetim Kurulu Lideri Işınsu Kestelli, EBSO Yönetim Kurulu Lideri Nadir Yorgancılar, İzmir milletvekilleri, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, siyasi parti temsilcileri ve iş adamları katıldı.