Bir dizi yüksek profilli cinayet ve atağın akabinde İsrail, Lübnan merkezli Hizbullah ve örgütün destekçisi İran ortasındaki tansiyon her zamankinden daha yüksek. Bundan sonra ne olacağını iddia etmenin anahtarı, Hizbullah’ın askeri kapasitesini ve İsrail ile geçmişini anlamakta yatıyor.

2006’daki İsrail-Hizbullah savaşı 12 Temmuz’da başlamış ve 34 gün sürmüştü.

10 aydır süren yıpratma savaşının akabinde iki taraf tekrar bu kere cephede savaşabilir.

İsrail’in üstün yanları hava kuvvetleri ve istihbaratı. Hizbullah’ın elinde ise geniş bir füze stoğu ve silahlı insansız hava araçları var.

İki taraf ortasında çıkabilecek büyük bir savaşın neye benzeyebileceğini anlamak için iki temel faktörü göz önünde bulundurmak gerek: 2006’daki savaştan alınan dersler ve taraflar ortasında 10 aydır süren çatışmalar.

İsrail, kava kuvvetlerinin üstün gücü nedeniyle Lübnan’da büyük yıkıma neden olabilir. Lakin İsrail ordusu Gazze’de ülkenin onlarca yıldır dahil olduğu en uzun savaşı yürütüyor.

Hizbullah şu ana kadar ortalarında üst seviye askeri kumandanı Fuad Şükür ve üç kıymetli başkanın de bulunduğu 350’den fazla savaşçısını kaybettiğini, İsrail’in bu bireylerin tamamını hava ataklarında öldürdüğünü söylüyor.

Ancak Şii Müslüman bir parti olan Hizbullah, muhtemel bir topyekün savaşa, yıllardır Suriye’deki savaşta deneyim kazanan yeni kumandanlarıyla katılacak.

Hizbullah’ı destekleyen İran, örgüte maddi ve askeri dayanak veriyor.

ABD ve İngiltere dahil birçok Batılı ülkenin ve birtakım Arap ülkelerinin “terör örgütleri” listesindeki Hizbullah, Lübnan hükümetine nazaran, legal bir direniş örgütü. Siyasi bir parti de olan Hizbullah, Lübnan Meclisi’nde değerli sayıda milletvekiliyle temsil ediliyor.

2006 yılındaki savaş, Hizbullah’ın hudut ötesi bir baskında 8 İsrail askerini öldürmesi, 2 İsrail askerini kaçırması ve İsrail’le esir takası talep etmesi sonrası çıktı.

Gözlemciler, İsrail ve Hizbullah ortasındaki mevcut yıpratma savaşının topyekun yahut kapsamlı bir savaşa dönüşmesi halinde, İsrail’in 18 yıl evvelki durumla tekrar karşı karşıya kalabileceğine inanıyor. İsrail o devir evvel ağır bir hava saldırısı, sonra da kara harekatı başlatmıştı.

İsrail’in amaçları, kaçırılan iki askeri kurtarmak ve Hizbullah’ı askeri olarak ezmekti. Lakin bu maksatlara varılamadı.

Savaş, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu’nun 1701 sayılı Kararının 11 Ağustos 2006’da oy birliğiyle kabul edilmesiyle sona erdi.

İsrail’in operasyonlarını durdurmasının akabinde Hizbullah da 14 Ağustos sabahı İsrail’e yönelik füze taarruzlarını durdurdu.

İki taraf da, BM Güvenlik Kurulu kararlarını ihlal ettikleri gerekçesiyle eleştiriliyor. Hizbullah’a yönelik tenkit, silahlarını koruma etmesi. İsrail’e yönelik tenkit ise hala Lübnan topraklarını işgal, Lübnan hava alanını da tertipli olarak ihlal etmesi.

Hizbullah’ın İsrail’e yönelik saldırıları

Hizbullah, 8 Ekim 2023’te İsrail mevzilerini bombalamaya başladı.

Örgüt bunu, İsrail’in, Hamas’ın bir gün evvel ülkenin güneyinde sivillere ve askerlere yönelik akınlarına cevap olarak Gazze’yi bombalamasının akabinde, “Gazze’ye dayanak olmak için” yaptığını açıkladı.

Hizbullah ayrıyeten bu cepheyi, Gazze’de ateşkes sağlanana dek açık tutacağını duyurdu.

İsrail’e karşı oluşturulan stratejik askeri ittifak; Hizbullah, Hamas, İslami Cihad, Yemen’deki Husiler ve İran tarafından desteklenen Iraklı kümeleri kapsıyordu

Hizbullah ve İsrail yetkilileri savaşa hazır olduklarını lakin İsrail’in Hizbullah’la savaş çıkması halinde Lübnan’ı “Taş Devri”ne döndürme tehdidine karşın, topyekun bir çatışmadan kaçınmayı tercih ettiklerini söyledi.

BM’ye nazaran hudut ötesi hücumlar nedeniyle Lübnan’da birçok sivil 90 binden fazla kişi konutlarından etmek zorunda kaldığı; İsrail’in ataklarında 100 sivil ve 366 Hizbullah savaşçısı öldü.

İsrail yetkilileri ise Hizbullah’ın hücumları nedeniyle 10’u sivil 33 kişinin öldüğünü, 60 bin sivilin de meskenlerini terk etmek zorunda kaldığını söylüyor.

BBC, Güney Lübnan’da 3 bin 200’den fazla binanın çatışmalar nedeniyle büsbütün yahut kısmen hasar gördüğünü gösteren bir uydu imgeleri tahlili yayımladı.

İsrail medyasına nazaran ise Kuzey İsrail’de 1000’den fazla bina hasar gördü.

‘İsrail’in en kuvvetli rakibi olabilir’

İngiliz askeri uzman Justin Crump, Hizbullah’ın “halen İsrail’in en şiddetli rakibi” olabileceğini ve çatışmanın genişlemesi halinde muhtemelen büyük sürprizlere imza atacağını söylüyor.

Yıllarca İngiliz ordusunda misyon yapan ve Londra’da askeri danışmanlık şirketi Sibylline’ı kuran Crump, “Hizbullah bugün 2006’da sahip olduğu her şeye sahip lakin daha büyük miktarlarda” diyor.

Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı’na (CIA) nazaran Hizbullah’ın çeşitli tip ve menzillerde yaklaşık 150 bin mermi ve füzesinin yanı sıra 45 bin de savaşçısı var. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ise daha evvel 100 binden fazla savaşçıları olduğunu argüman etmişti.

Hizbullah, 2006’da İsrail ile savaşta Katyuşa ve Grad roketleri ile tanksavar füzelerinin yanı sıra, Rus üretimi Kornet füzesi de dahil güdümlü füzelerden de ağır biçimde yararlandı.

İsrail’in hava üstünlüğüne sahip olmasına karşın Crump, “Hizbullah’ın da arazi avantajı var ve bunu lehine çeviriyor” diyor ve ekliyor:

“Hizbullah artık araçlarını ve füze fırlatma alanlarını daha güzel gizleyebiliyor. Bu yüzden İsrail yalnızca hava ataklarıyla Hizbullah’ın ülkeye yönelik füze hücumlarını durduramaz. Bu nedenle İsrail kara harekatı seçeneğini önemli olarak kıymetlendirebilir.

“Eğer İsrailli bir tank kumandanı olsaydım, katiyen askerleri Hizbullah’a ve tanksavar füzelerine karşı (Güney Lübnan’da) Litani Irmağı’nın güneyine göndermek istemezdim. Bu beni keyifli etmezdi.”

Silah ve füze cephaneliği

Hizbullah, cephaneliğinin büyüklüğünü yahut sahip olduğu füzelerin çeşidini, bu silahlar kullanılıncaya dek açıklamıyor.

Geçtiğimiz yıllarda yayımlanan çok sayıda istihbarat raporuna nazaran, Hizbullah’ın silahlarının ana kaynağı İran ve bu silahlar örgüte İran, Irak ve Suriye üzerinden kara yoluyla ulaşıyor.

Bu silahlar ortasında İran’ın yeni kuşak hassas tanksavar füzesi Elmas-3 de var.

Hizbullah ayrıyeten, Burkan füzesini ve ismini 2015’te Suriye’de öldürülen örgüt önderinin ismini taşıyan Cihad Muğniye füzesini de birinci defa İsrail’e karşı kullandı.

Cardiff Üniversitesi profesörü ve “Hizbullah: Siyaset ve Din” kitabının muharriri Emel Saad, “Bugün şahit olduğumuz şey, 2006’da şahit olduğumuz Hizbullah’ın ileri ve gelişmiş versiyonu” diyor ve ekliyor:

“Hizbullah, konvansiyonel bir ordunun ve konvansiyonel olmayan askeri kümelerin özelliklerini birleştirdi. Böylelikle hibrit bir askeri aktör tarifinin ötesine geçti.”

Hizbullah lideri Hasan Nasrallah daha evvel İsrail’in derinliklerine ulaşabilecek hassas ve gelişmiş füzelere sahip olduklarını söylemişti.

Askeri hususlarda uzman gazeteci ve Lübnan’da Hizbullah’a yakın Mayadeen kanalının analisti Ali Jazini’ye göre Nasrallah’ın bu sözleri, örgütün 300 km menzile ulaşabilen kısa menzilli, hassas balistik füzelere sahip olduğunun ipucu olabilir.

Ali Jazini, İsrail’e yakın aradan atılabilecek bu cins füzelerin, Hizbullah’a avantaj sağlayabileceğini ve İsrail ordusunun tepki müddetini sınırlayabileceğini söylüyor. Bunlar İran’ın Zelzal ve Fateh 110 tipi füzeleri olabilir.

Ayrıca kimi füzelerin yahut bunların bir kısmının ortalıkta dolaşan fotoğraflarından, Hizbullah’ın Rus füzelerini de kullandığı anlaşıldı.

İngiliz askeri uzman Justin Crump’a nazaran Hizbullah bu füzeleri Suriye’den almış olabilir çünkü İran birçok Rus sisteminin kopyalarını üretiyor ve münasebetiyle Hizbullah’a birebir silahları sağlayabiliyor.

SİHA savaşları

Füzeler dışında, mevcut savaşın değerli bir özelliği de, bilhassa Hizbullah’ın birinci defa hücum hedefli füze yüklü silahlı insansız hava araçlarına (SİHA) çok derecede bağımlı olması.

Justin Crump, “Hizbullah SİHA’ları daha uygun ve yenilikçi bir biçimde kullanıyor” diyor.

İsrail medyasında geçtiğimiz günlerde Hizbullah’ın “sessiz İHA” olarak tanımladığı bir silahı kullanmaya başlayacağına dair bir haber yayımlandı.

İran’ın Shahed 101 tipi elektrikli SİHA’sı uçarken neredeyse hiç ses çıkarmıyor, bu da bilhassa alçak irtifada uçtuğu ve radarlar tarafından kolay kolay tespit edilemediği için silaha müdahale edilmesini zorlaştırıyor. Hizbullah’a yakın kaynaklara nazaran bu SİHA daha evvel Yemen’de ve Iraklı kümeler tarafından kullanılmıştı.

Ali Jazini ise Ekim 2023’teki Hizbullah ile bugünkü Hizbullah ortasında büyük bir fark olduğuna dikkat çekiyor:

“İsrail ordusu sinyal istihbaratı, sinyal bozucu ve irtibat alanında dünyanın en ileri teknolojisine sahip olabilir. Hasebiyle Hizbullah’ın, sona 20 kilometre uzaklıktaki Safed’de olduğu üzere İsrail’in derinliklerini gaye alan SİHA gönderebilmesi yahut İsrail’deki hassas bölgelerin fotoğrafını çekmek için bölgeye İHA göndermesi, bu hususta ders aldığını ve esneklik gösterdiğini gösteriyor.”

SİHA’ların yeteneklerini gösteren Hizbullah, Hermes 450 yahut Hermes 900 tipi çok sayıda çok gelişmiş İsrail SİHA’sını düşürme yeteneğini gösterdi, İsrail savaş uçaklarını Lübnan hava alanını terk etmeye zorladığını duyurdu. Bunlar, Hizbullah’ın İsrail’e karşı havada caydırıcılık sağlamaya çalıştığını yolunda yorumlara yol açtı.

Ancak gözlemciler bu tip yorumların fazla abartılı olduğunu düşünüyor.

Ali Jazini, “Hizbullah, İsrail Hava Kuvvetleri’nin Lübnan hava alanında büsbütün faaliyet göstermesini engellemekten çok uzakta” diyor.

Justin Crump’a nazaran de Hizbullah, İsrail uçaklarının alçak irtifada uçmasını kısıtlayabilir fakat İsrail uçakları daha yüksek sortiler gerçekleştirebilir; bu nedenle de Hizbullah hava alanını İsrail uçaklarına kapatamaz.

‘Direniş ekseni’

Crump ayrıyeten Hizbullah’ın, Yemen’deki Husilerin kullandığı silahlara sahip olabileceğine, Hamas yahut Husilerin sahip olduğu silahların Hizbullahınkilerle tıpkı olduğuna inanıyor:

“Bu kümelerin tümü ‘aldıkları dersleri, teknolojiyi ve silah sistemlerini’ paylaşıyor; Hizbullah bunların en gelişmiş olanı.”

Profesörü ve Emel Saad’a nazaran, savaşın genişleyeceğine dair rastgele bir kestirim, savaşın gerçekleştiği bağlamı, yani İsrail’e karşı “direniş ekseni” olarak isimlendirilen tek bir eksende faaliyet gösteren farklı askeri kümeleri dikkate almalı:

“Eskiden bu türlü bir şey yoktu. Bugün tüm bu kümeler, büyümesi beklenen stratejik bir ittifak bünyesinde savaşıyor.”

Kendisini “direniş ekseni” olarak isimlendiren bu eksenin ögeleri, her biri farklı bir kimliğe sahip olmasına rağmen, İran tarafından desteklenen birçok askeri kümesi içeriyor.

Bu kümelerin birden fazla, ABD ve birtakım Arap ülkeleri tarafından “terör örgütü” olarak görülüyor.

“Direniş ekseni” Lübnan Hizbullahı’nın yanı sıra Filistinli örgütler Hamas ve İslami Cihad ile Yemen’deki Husi Ensarullah’ı ve Iraklı kümeleri da içeriyor.

İran Dışişleri Bakanlığı, İsrail’i, “Lübnan’daki herhangi bir yeni aksiyonun beklenmedik yansımaları olacağı” yolunda uyarmıştı. Bu durum göz önüne alındığında, kelam konusu kümelerin Hizbullah’a karşı girişilecek rastgele bir genişletilmiş savaşta rol oynayıp oynamayacağı bilinmiyor.

2006’daki İsrail-Hizbullah savaşı ile Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’in güneyinde düzenlediği ataklar ortasında, Lübnan ile İsrail ortasındaki hudut bölgesi, tüm tansiyonlara ve hudut ihlallerine karşın iki ülke ortasındaki en uzun sükunete sahne oldu.

Ancak bu, çok yakında meydana gelebilecek gelişmelere yönelik hazırlıkların yapılmadığı manasına gelmiyor.