Hizbullah Genel Sekreteri Hizbullah, Beyrut’un güney mahallelerinin merkezini gaye alan bir İsrail atağında öldürüldü.

İsrail tarafından suikasta uğrama korkusu nedeniyle yıllardır kamuoyu önünde görülmeyen Nasrallah, Orta Doğu’daki en bilinen ve en tesirli isimlerde biriydi.

Ölümü İsrail tarafından bir zafer olarak görülürken, Beyrut’taki kimi Nasrallah taraftarları hala şok içinde olduklarını söylüyorlar.

İsrail Lübnan’a yönelik akınlarını sürdürürken, Hizbullah da İsrail’e roket atmaya devam eiyor.

Hizbullah ve İsrail ortasında sonda orta ara görülen çatışmalar, 8 Ekim’de Hizbullah’ın Hamas’ın saldırısından bir gün sonra İsrail mevzilerine ateş açmasıyla daha da büyüdü.

Şimdiyse soru, Hizbullah’ta ve bölgede gelecekte neler olacağı?

Gelecekteki taraf

İran’ın dayanak verip, fonladığı Hizbullah ortalarında ABD ve İngiltere’nin de bulunduğu Batılı ülkeler ve birtakım Arap ülkeleri tarafından “terör örgütü” diye tanımlanıyor.

Nasrallah’ın vefatı, Hizbullah’ın gelecekteki istikameti konusunda şimdiden önemli soru işaretleri yarattı. Örgütün, İsrail’e karşı silahlı çatışmayı sürdürme ve yürütme kabiliyetleri konusunda kuşkular var.

İbrahim Bayram, “Hizbullah’ın İsrail’le çatışmaya bağlılığını değiştirmeyecek, bilhassa de Gazze’de savaş devam ederken” diyor.

Bayram, Lübnan gazetesi An-Nahar’da çalışan bir gazeteci ve siyasi uzman. BBC Arapça’ya verdiği söyleşide Nasrallah’ın vefatı “istisnai bir olay” diye tanımladı.

Hizbullah’ın “temsil ettiklerine sadık kalarak Nasrallah’ı çizdiği yolda devam edeceğini” ekledi.

Bayram, Lübnan içinde ise farklı hisler olduğunu söylüyor. Nasrallah’ın vefatından gizlice memnunluk duyanlardan, vefatını Hizbullah’a büyük bir darbe olarak görenlere kadar değişiyor.

Lübnanlı gazeteci, Nasrallah’ın kendisini bekleyen akıbeti bildiğini söylüyor.

“Nasrallah, yazgısının partinin Abbas el Musawi üzere eski başkanlarına emsal olacağını biliyordu.”

Musawi, Hizbullah’ın kurucularından biri ve İsrail tarafından 1992’deki suikastla öldürüldü.

İsrail Ordusu, halefi Nasrallah’ın öldürülmesinden sonra da, “alet çantalarında daha çok şey olduğunu” açıkladı.

İran ve Hizbullah

İran, Cuma günü Beyrut’ta düzenlenen atakta İhtilal Muhafızları’nın üst seviye bir kumandanının da öldüğünü açıkladı.

Dini Önder Ayetullah Ali Hamaney, suikastin akabinde “Nasrallah’ın vefatının intikamının alınacağını” söyledi.

Ülkesinde beş günlük yas ilan eden Hamaney, “Nasrallah’ın devam edecek bir yol ve niyet ekolü olduğunu” söyledi.

Hamaney, daha evvelki açıklamasında da Müslümanlara Hizbullah’ın yanında durma daveti yapmış ve “Bu bölgenin yazgısı, başta Hizbullah olmak üzere direniş güçlerince belirlenecek” demişti.

Olası sonuçlar

İran, Nasrallah’ın vefatının, Hizbullah’ın bölgedeki kabiliyetlerini ve pozisyonunu etkilemeyeceğini vurgulamaya çalışıyor.

İran İhtilal Muhafızları’nın seçkin Kudüs Gücü’nün eski kumandanı Ahmed Vahidi “Hizbullah birçok llder yetiştirdi ve şehit olan her bir önderin akabinde, bir öteki önder ortaya çıkar” dedi.

Bu ortada ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson “Nasrallah’ın mevti Orta Doğu’da ileriye hakikat atılmış bir adım” tabirini kullandı.

Lübnan hükümeti Hizbullah’ı İsrail’e karşı yasal bir direniş örgütü olarak görüyor ve kümenin Lübnan Parlamentosu’nda vazife yapan üyeleri var.

Profesör ve gazeteci Muhammed Ali Mokaled, son olayların Hizbullah’a bir fırsat sunduğu kanısında. Mokaled’e nazaran Hizbullah “daha ölçülü bir konuma dönebilir ve Lübnan hükümetinin tüm topraklarında egemenliğini yine kazanması için muahede arayışşına girebilir.”

Aynı vakitte, Nasrallah’ın ölümünün Lübnan’da cumhurbaşkanlığı seçimi yapmak da dahil, yeni bir siyasi tahlilin kapısını açabileceğini söylüyor.

Mokaled’e nazaran bu tahlil “Lübnan’a ilişkin olmayan İran projesini terk etmelerinden sora Lübnanlı Hizbullah ögelerinin korunmasını da” içerebilir.

Hata Muhammed Ali Mukaled, Hizbullah üyeleri ortasında bölünme ihtimalinden bile kelam ediyor.

Küçük, aşırılıkçı bir fraksiyon savaşmaya devam ederken, örgütün daha geniş kesitlerinin Lübnan devleti fikrine sarılıp, İran projesinden vazgeçebileceğini söylüyor.

Şok ve öfke

Olayın büyüklüğünün boyutları Beyrut sokaklarına yansıyor. Kimi Hizbullah destekçileri hüzünlerini ve öfkelerini tabir etmek için sokaklara çıkarken, kimileri da acılarını toplumsal medyada tabir ediyor.

Hizbullah’ın televizyon kanalı Al Manar, Nasrallah’ın vefatının duyurulmasından sonra Kuran yayını yapmaya başladı.

Aynı vakitte, Lübnan Sıhhat Bakanlığına nazaran yaklaşık 1000’den fazla kişinin vefatıyla sonuçlanan akınlardan sonra çok sayıda konutlarından olmuş insan sokaklarda yaşamaya başladı.

BBC, Hizbullah’ın Nasrallah’ın vefatını teyit etmesinden sonra Beyrut’un Ain el Mirayse mahallesinde birtakım meskenlerinden olan Lübnanlılarla konuştu. Birden fazla haberi kaldıramamıştı.

Bazıları yere yığıldı, başkaları bağırmaya, dört bir yana koşmaya ve ağlamaya başladı.

Bir bayan “Keşke hepimizi öldürselerdi de, o yaşasayı” dedi.

Şok çok büyük. Nasrallah yalnızca büyük taraftar grubunun lideri değil, bir idoldü de.

Beyrut’taki herkes Hizbullah yanlısı değil. Ancak birtakım sokaklarda beşerler öfke ve ıstıraplarının sözü olarak havaya ateş açtılar.

Olası halef

Nasrallah’ın vefatı, siyasi ve askeri alanlarda bıraktığı boşluğu halefinin doldurup dolduramaycağı konusunda soru işaretlerini de güdeme getirdi.

Gazeteci İbrahim Bayram “Halefi, istisnai bir kişliği ve safları birleştirme kabiliyeti olan Nasrallah üzere partiyi yönetip, denetim edebilecek mi göreceğiz” diyor.

Hizbullah’ın Yönetim Konseyi Başkanı Haşim Safiddin olası halef olarak görülüyor.

Bayra ayrıyeten, yaklaşık 40 yıldır Nasrallah üzere Şii bir ismin İsrail’le çatışmada ön planda rol oynamasının beklenmedik bir şey olduğunu ve “Nasrallah ile kıyaslanabilecek kadar istisnai bir kişiliğin otaya çıkmasının uzun bir vakit alabileceğini” de ekliyor.

Şii önderin mirası karmaşık ve uzun müddet tartışma başlığı olarak kalacak. Dünyanın dikkatiyse şu anda, Hizbullah’ın bu tarihi dönüşümü nasıl yöneteceğinde.