Sahipsiz hayvanlara yönelik düzenlemeler içeren Hayvanları Muhafaza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Konseyinde kabul edilerek maddeleşti. Kanunla, Hayvanları Muhafaza Kanunu’nda değişikliğe gidilerek, Kanun’un maksatlarına “insan, hayvan ve etraf sıhhati gözetilmek kaydıyla” tabiri ekleniyor.

Sahipsiz hayvanlara ait yürütülecek çalışmalarda, tereddüde mahal verilmemesi, kedi ve köpeklerin sahipli hayvan statüsüne alınabilmesi için Veteriner Hizmetleri, Bitki Sıhhati, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı veri tabanına kaydedilmesi mecburiliği bulunduğundan “sahipli hayvan” ve “sahipsiz hayvan” kavramları açık formda tanımlanacak. Uygulamada tereddüde mahal verilmemesi gayesiyle ve Kanun’daki “yakala-kısırlaştır-sal” metodunun kaldırılması nedeniyle hayvan bakımevi tarifinde ahenk değişikliği yapılacak. Hayvan bakımevinin tarifi, “Bakanlıktan müsaade alınmak suretiyle kurulan ve hayvanların sahiplendirilinceye kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği bir tesis” biçiminde değiştirilecek.

Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların hayvan bakımevlerine toplanması ve buralarda rehabilite edilerek sahiplendirilinceye kadar bakılacak olması sebebiyle bakımevleri dışında bir hayvana bakmanın onun yasal sorumluluğunu alarak sahiplenilmesi suretiyle mümkün olabileceği prensibi kabul edilecek. Kanun’un unsurları ortasında yer alan “Evcil hayvanlar, tipine has hayat kaideleri içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar üzere ömürleri desteklenmelidir.” tabiri yürürlükten kaldırılacak.

Hiçbir maddi çıkar ve menfaat gayesi gütmeksizin, yalnızca insani ve vicdani sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanları sahiplenmek isteyen ve Kanun’da öngörülen şartları taşıyan gerçek ve hukuksal şahısların teşviki ve bu kapsamda eş güdüm sağlanması temel olacak. Mahallî idareler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz hayvanların sahiplendirilinceye kadar bakılmaları için hayvan bakımevleri kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlayacak, eğitim çalışmaları yapacak. Hayvan bakımevlerine alınan hayvanlardan rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar bu yerlerde barındırılacak. Hakikat ve şimdiki data sağlanabilmesi emeliyle hayvan bakımevlerine alınan hayvanlar Tarım ve Orman Bakanlığı veri sistemine kaydedilecek.

TEŞVİK VE İDARİ TEDBİRLER

Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sıhhati için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları denetim edilemeyen, bulaşıcı yahut tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlarına, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sıhhati, Gıda ve Yem Kanunu’nun 9. unsurundaki “Hayvanlara ötenazi yapmak yasaktır. Fakat, hayvanlara acı ve ıstırap çektiren yahut güzelleşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında, akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu maksadıyla yahut insan sıhhati için risk oluşturan durumlarda, davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sıhhati için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları denetim edilemeyen durumlarda veteriner tabip tarafından ötenazi yapılmasına karar verilebilir. Ötenazi süreci veteriner tabip tarafından yahut veteriner tabip nezaretinde yapılır.” kararları uygulanacak.

Yerel idareler sahipsiz köpeklere ait yürüttüğü iş ve süreçlerde Konut Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Mukavelesi kapsamında gerekli idari önlemleri almaya yetkili olacak. Hayvanlara yapılacak müdahalenin yalnızca tıbbi münasebetlerle değil Kanunda yer alan başka istisnai durumlarda da yapılabilmesine imkan sağlanacak. “Yerel idareler ismine toplanan sahipsiz hayvanların bakımevi dışında bir yere terk edilmesi yahut bakımevinde barındırılan köpeği bakımevi dışında bir yere bırakmak” fiilleri yasak kapsamına alınacak. Böylelikle sahipsiz hayvanların toplanması, hayvan bakımevlerine götürülmesi ve bu hayvanların sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevi bünyesinde bakılmasına ait kararların uygulanmasının ve lokal idarelerin vazife ve sorumluluklarını eksiksiz olarak yerine getirmelerinin sağlanması amaçlanacak.

İl Hayvanları Muhafaza Heyetinin misyonları ortasına, sahipsiz hayvanların korunmasına yönelik yürütülen çalışmaların yanı sıra insan, hayvan ve etraf sıhhatini muhafazaya yönelik olarak sahipsiz hayvanlardan kaynaklı problemleri belirlemek ve bu problemlere ait tahlil teklifleri üretmek eklenecek. Düzenlemeyle başta mahallî idareler olmak üzere başka ilgili kurum ve kuruluşlara yapılacak takviyenin kapsamı genişletilecek. Buna nazaran de insan, hayvan ve etraf sıhhatinin korunması maksadıyla bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak; bunlara ait ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek ile bakımevlerinde bakım, rehabilitasyon ve sahiplendirme üzere faaliyetleri yürütmek için başta mahallî idareler olmak üzere öbür ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik yahut Bakanlıkça uygun görülen ölçülerde mali dayanak sağlanacak.

ÖDENEKLER ÖTEKİ BİR MAKSAT İÇİN KULLANILAMAYACAK

Hayvanları muhafazaya yönelik kararlara alışılmamış hareket eden yahut sahiplendiği hayvanların bakımını önemli biçimde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı yahut ziyan veren bireylerin kontrolle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasak olacak ve hayvanlarına el konulacak. Kelam konusu hayvanlardan sahiplendirilme niteliği olanlar sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılacak. Caydırıcılığın sağlanması hedefiyle sahipli hayvanın sahibi tarafından terk edilmesi kabahatine ait idari para cezası hayvan başına 2 bin liradan 60 bin liraya çıkarılacak. Lokal idareler ismine toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk eden yahut bakımevinde barındırılan hayvanı bakımevi dışında bir yere bırakanlara ise hayvan başına 50 bin lira idari para cezası verilecek.

Kanunla, sokakta bakıma ve korunmaya gereksinimi olacak sahipsiz hayvan bulunmaması amaçlandığı için Hayvanları Muhafaza Kanunu’ndaki “yerel hayvan muhafaza görevlileri”ne ait karar yürürlükten kaldırıldı. Büyükşehir belediyeleri, vilayet belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz yahut güçten düşmüş ya da tehlike arz eden hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması emeliyle hayvan bakımevleri kuracak. Belirtilen hayvanlar, ilgili belediyeler tarafından hayvan bakımevine götürülecek. Hayvan bakımevi kurma zaruriliği olmayan belediyeler ile vilayet özel yönetimleri, sorumluluk alanındaki bu hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek. Belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek yahut sahiplendirilinceye kadar bakmak için harcamayan yahut bu kaynağı diğer hedefler için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar mahpus cezası verilecek. Kelam konusu belediyeler 31 Aralık 2028’e kadar belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin şartlarını güzelleştirmekle yükümlü olacak.

“BU KANUNDA ÖLDÜRME YOK, SAHİPLENME VAR”

Belediyeler, 31 Aralık 2028’e kadar hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon süreçlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için mutlaklaşmış en son bütçe gelirlerinin binde 5’i oranında kaynak ayıracak. Bu oran, büyükşehir belediyelerinde binde 3 olarak uygulanacak. Belediyelerce bu oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40’ı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belediyeye aktarılacak. Aktarılacak meblağ hiçbir formda unsurdaki oranların yüzde 40’ını geçemeyecek. Ayrılan ödenekler diğer bir gaye için kullanılamayacak. Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025’e kadar dijital kimliklendirme metotlarıyla kayıt altına aldırmak zorunda olacak. Teklifin görüşmeleri sırasında söz alan AK Parti Küme Lideri Abdullah Güler, kimi milletvekillerinin “medeni dünya”, “bilimsel görüş” telaffuzlarını kullandığını tabir etti. ABD’de, İngiltere’de sahiplenilmeyen hayvanlara ötanazi yapıldığını belirten Güler, muhalefet milletvekillerinin “Bu kanun, öldürme kanunu” dediğini aktararak, “Bu kanunda öldürme yok, sahiplenme var, teşvik var.” dedi. Güler, şunları kaydetti; “Dünya Sıhhat Örgütü raporlarını okuduk. Tarım ve Orman ile Sıhhat bakanlıklarımızın raporlarını okuduk. Küme Başkanvekilimiz Bahadır Yenişehirlioğlu başkanlığında akademisyenleri, sanatkarları, hayvanseverleri, mağdur aileleri, evladı, kızı vefat edenleri dinledik. Bu ölçüler ışığında teklifi hazırladık. Teklifin hayırlar getirmesini diliyorum. Belediye liderlerimize güçlü takviye veriyoruz. Barınakları kurun. Kısırlaştırma seferberliği yapalım, aşılayalım. Vicdanlarınıza sesleniyorum, barınakları kurun.”

Kanun teklifinin görüşmelerinin son kısmını CHP Genel Lideri Özgür Özel, İYİ Parti Genel Lideri Müsavat Dervişoğlu, DEM Parti Eş Genel Lideri Tulay Hatımoğulları Oruç da izledi. TBMM Başkanvekili Celal Adan, teklifin oylanmasından evvel yaptığı konuşmada, Meclisin 1 Ekim’e kadar tatile gireceğini belirtti. 28. Yasama Devri 2. Yasama Yılı’nda Meclis’te çok sayıda kıymetli düzenleme yapıldığını tabir eden Adan, ayrıyeten TBMM’nin bu süreçte milletin sesini dünya kamuoyuna duyurduğunu vurguladı. Teklifin yasalaşmasının ardından, TBMM Genel Kurulu tatile girdi. TBMM Başkanvekili Celal Adan, birleşimi, 1 Ekim Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere kapattı.