2022 Dünya Besin Günü aktifliği, FAO, IFAD, WFP ve Özyeğin Üniversitesi paydaşlarının geniş iştirakiyle gerçekleşti.

Dünya Besin Günü 2022’nin ana teması ‘Kimseyi Geride Bırakma: Daha yeterli üretim, daha güzel beslenme, daha âlâ etraf ve daha düzgün sağlık’ olarak belirlendi.

Bu temanın vurgulandığı lansman, gençlerin etkileşimli iştirakiyle ülkelerin hudutlu kamu kaynakları ile gıdayı daha verimli ve aktif bir formda nasıl kullanabileceklerini, besin ve tarım üzerindeki muhtemel tesirlerini birlikte değerlendirmeyi amaçladı. Ayrıyeten aktiflik, dünyadaki besin ve beslenme durumunun derinlemesine tartışılmasına ve raporun bulguları hakkında farkındalık yaratılmasına katkı sağladı.

Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Faik Gür rapora ait yaptığı açıklamada; “FAO tarım ve besin çerçevesinde emniyetli bilgileri raporlarla tüm dünyaya sunarak insanlığın geleceği için vazgeçilemez değere sahip bir çalışmaya imza atıyor. Raporda Türkiye’nin de dahil olduğu Global Güney bilgilerine baktığımızda, ayırt edici özellik olarak pazarla bütünleşmiş küçük üretici işletmelerin, 1980’lerden bu yana giderek zayıflasa da ziraî yapılar içinde egemenliğinin devam ettiğini gözlemliyoruz. Tarımla (hayvancılık dahil buna) uğraşan kırsal bölgelerde gördüğümüz bu işletme biçimlerinin, besin zincirinde faaliyet gösteren kentsel versiyonları da var. Bunlar direkt tarım üretimde değiller; ancak besin üretimi faaliyetindeler. Bunların sayısını tam olarak bilmiyoruz; lakin sermaye yapısı ve emek kullanma biçimleri (aile emeğine dayalı bir üretim süreci) açısından küçük meta üreticisi özeliklerini taşıyorlar. “Dünyada Besin Güvenliği ve Beslenme 2022” raporuna baktığımızda, bu küçük üreticiliğin çeşitli tiplerinin hâkim yapı olduğu Global Güney’de besin garantisi ve güvenliği hususlarında besbelli meseleler yaşandığını görmekteyiz. Bu sıkıntılar hem iktisadi hem de siyasi meselelerin varlığını tartışmaya açıyor. Raporun sonunda da tarım siyasetleri ve bununla ilgili bahisler çerçevesinde kamu siyaseti alanına vurgu yapılması bu sebeple şaşırtan değil. Küçük aile işletmelerinin girdi fiyatları ile eser satış fiyatları ortasında sıkıştığı ve faaliyet alanını terk etmeye zorlandığı ile ilgili yüzlerce çalışma mevcut. Hasebiyle bu sıkışmışlık durumu, özelikle neoliberal iktisadi siyasetler çerçevesinde derinleşen haliyle, kaçınılmaz olarak uygulanan kamu siyasetlerinin rolünü gözler önüne seriyor” dedi.

Küçük üreticiliğin hâkim olduğu ziraî yapılardaki erozyonun birebir vakitte kent yoksulluğunun artması ve bunu da besine erişimi zorlaştıran bir konu olduğunu altını çizen Doç. Dr. Faik Gür, “FAO 2022 raporunda da gösterildiği üzere açlık ve yetersiz beslenme datalarında pandemi öncesi bir azalma eğilimi görülse de pandemi ile azalma eğilimi bilakis dönüyor. Bunun nedenlerine baktığımızda karşımıza çıkan şu: Küçük üreticiliğin egemenliğindeki Global Güney’deki ziraî yapılar ve bu yapının besinin sıradan bir meta olarak görüldüğü dünya iktisadı ile olan bağı. Bu münasebetin 1980 sonrası gelişimine baktığımızda şunları gözlemliyoruz: Tarım destekleme siyasetleri giderek zayıflıyor. Kalkınmacı kamu siyaseti anlayışı yerini piyasa yoluyla kalkınmacı olduğunu söyleyen neoliberal siyasetlere bırakıyor. Küçük üretici piyasayla hazırlıksız karşı karşıya kalıyor, tarım girdi fiyatları ve ziraî eser fiyatları ortasında bir kapana giriyor ve ziraî faaliyeti terk etmeye başlıyor. Bu da özelikle Global Güney’de yapısal sorun oluşturuyor. Örneğin; Türkiye’de bu devirde küçük üreticilik sayısal olarak 3 milyonun altına inmiş, tarımdan kopuş sürat kazanmış ve her iki yerde yani hem kırda hem de kentte birleşik bir mutlak yoksulluk oluşmuştur. Sonuçta tarımın ve bu bağlamda küçük üreticilerin desteklenmesi olmaksızın üretim ve tedarik zincirlerinin kırılganlığı devam edecektir. Tahlil ise elbette var. Kamu siyasetleri yine tasarlanmalı. Bununla birlikte küçük üreticiliğin kurumsal yapı altında bir güç oluşturması, bir kurum kimliği ile piyasa ile bağa girmesinin yolunu bulup yaygınlaştırmak gerekiyor. Bu hususta tecrübeler mevcut. Küçük üreticiliğin örneğin kooperatif gibisi kurumsal şemsiyeler altında faaliyet göstermesi bu dönüşüme hizmet edebilir. Türkiye’de ve hem dünyada bunun çok düzgün örnekleri mevcut” diye konuştu.

Özyeğin Üniversitesi’nde sürdürülebilir kırsal kalkınma ve tarım & besin sistemleri alanlarında eğitim, akademik yayım, öğrenci tecrübeleri oluşturma ve mahallî kalkınma planları hazırlama çalışmaları yürüttüklerini belirten Doç. Dr. Faik Gür, Özyeğin Vakfı’nın 2007 yılında başlattığı entegre, hak temelli kırsal kalkınma yatırım programlarının tecrübesi üzerine şekillenen çalışmaları önemsediklerinin altını çizerek ekledi: “Kırsal ömrün güçlenmesi için akademi, kamu, sivil toplum ve üretici örgütleri ortasında köprüler kurmayı kendimize misyon edinmiş bulunuyoruz. Bu çerçevede 8 yıldır devam eden Mahallî ve Kırsal Kalkınma Uzmanlık Eğitim Sertifika Programları sürdürülebilir tarım & besin sistemleri, ekoloji ve kırsal ve mahallî kalkınma alanlarında çalışan pek çok kişi ve kurumun kapasitelerini güçlendirmelerine imkan sağlıyor. Sahanın bilgisi ile akademinin birikimi ortasında köprüler kuruyor.”