Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Başar Altuntaş ve Hüsamettin Kurt, coğrafik (menşe) işaretli İspir Kuru fasulyesinin üretim, pazarlama imkanlarının tespiti ve ülke iktisadına katkısının artırılmasına yönelik teklifleri içeren, yetiştirilmesi ve üreticilerin pazarlamaya ait problemlerinin belirlenmesi yönelik bir araştırma yaptı.

Nüfus yoğunluğu azalıyor

Günümüzde ziraî üretimin ve kırsal bölgelerin en değerli sorunu nüfusun kent merkezlerinde toplanmış olması olduğu söz edilen araştırmada, “Türkiye’de 2021 yılında vilayet ve ilçe merkezlerinde yaşayanların oranı yüzde 93,2 olurken belde ve köylerde yaşayanların oranı yüzde 6,8’e düşmüştür. Toplumsal imkanların yetersiz olması nedeniyle kırsal bölgelerde yaşayan genç nüfusun kent merkezlerinde yaşıyor olması ziraî üretim açısından kıymetlendirilmesi gereken en kıymetli sorun olarak durmaktadır. Türkiye genelinde kilometrekareye düşen insan sayısı 109 kişi olurken Erzurum’un nüfus yoğunluğu 30 kişi, İspir ilçesinin nüfus yoğunluğu ise 15 bireyden oluşmaktadır. İlçenin nüfus yoğunluğu ülke ortalamasının yalnızca yüzde 13,7’si kadardır. Nüfusun az olmasının sosyolojik nedenlerinin yanında değerli bir kısmını ekonomik nedenler oluşturmaktadır. Mahallî örgüt ve kuruluşların coğrafik işaretli eserlerin gelişiminde değerli yeri vardır. Bilhassa kırsalda örgütlü yapı ile bu kuruluşlar ortasındaki iş birliği ve tertip gelişimi gerekmektedir.” denildi.

Üreticilerin sıkıntıları giderilmeli

İspir ilçesinde nüfusun yaş ortalamasının yüksek olması ve bu nüfusun aktif ve verimli çalışma imkanlarından yoksunluğuna bağlı olarak yöre halkının gelir düzeyinin düşük kaldığı belirtilerek, “Kırsal nüfusun yerinde ikamesi ve gelir düzeyinin artırılmasına yönelik siyasetlerin belirlenmesi değer arz etmektedir. Bu bağlamda İspir Kuru Fasulyesinin üretiminin yaygınlaştırılması, verimliliğinin arttırılması gelirin arttırılabilmesi açısından üreticiye fırsat sunmaktadır. Lakin üreticinin karşı karşıya kaldığı meselelerin çözülmesi, üretimin teşvik edilmesi ve çeşitli eğitim faaliyetleri ile üreticinin bilgilendirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda coğrafik işaretli eser olan İspir Kuru Fasulyesinin üretiminin artırılması öbür bölgelere göç etmiş yöre halkının bilakis göçü cazip kılacaktır. Çalışma sonucunda elde edilen değerli sonuçlardan birisi pazara ulaşmada aracıların rolü ve örgütlü yapı ile ilgilidir. Bahse ait yürütülen bir çalışmada üreticilerin %89,3’ü tüccar ve pazarlamacı aracılığı ile satış yaptığını tespit etmiştir. Lakin İspir ilçesinde aracı ya da komisyoncuya satış oranının son derece düşük olduğu görülmüştür.” Formunda tespitlerde bulunuldu.

Başka fasulyeler İspir Fasulyesi diye satılıyor

İlçede az sayıda esnafın fasulye piyasasını denetim ederek fiyatları belirleme ve piyasayı yönlendirme potansiyeline sahip olduğu belirtilen araştırma sonuçlarında, “İlçede bu kümede yer alan esnaf öbür kentlerden daha ucuza getirdikleri fasulyeyi İspir Kuru Fasulyesi olarak sattıkları tespit edilmiştir. Bu durum ilçede yaşayan üretici, kamu kurumları, STK’lar tarafından bilinmekle birlikte tedbir alma konusunda somut bir teşebbüs bulunmamaktadır. Yaygın görüşe nazaran farklı fasulye çeşitlerinin İspir Kuru Fasulyesi olarak pazarlanması uzun vadede coğrafik işaret tescilli mahallî eserin olumsuz etkilenmesi kaçınılmaz olacaktır. İlçede kooperatifleşme oranı çok düşük kalmaktadır. 2019 yılında kurulan İspir hanımeli Bayan Teşebbüsü Üretim ve İşletme Kooperatifi, 2021 yılı üretim periyodunda 100 dekar alanda fasulye üretimine başlamıştır. Çağdaş üretim tekniklerinin kısmen uygulandığı üretim alanında makineli ekim formülü ile yağmurlama sulama prosedürü kullanılmıştır. Kurulan üretim kooperatifi kiralamış olduğu alanda üretim yapmanın yanında üreticinin eserini de satın alarak üretimi teşvik edici rol üstlenmiştir. Fasulye üretimini artırmak isteyen üreticiler büyük alanlarda üretim yapmak isteseler de tarım emekçisi bulamamaktan ötürü ekim alanlarını artıramamaktadırlar.” denildi.

Pazarlama ve üretimin artması bölgeyi kalkındırır

Fasulyenin İspir ilçesinin iktisadının gelişmesine katkı sağlayabileceği ön görüldüğü tabir edilen araştırmanın sonuç kısmında şunlar söylendi”, “Ayrıca, bu alan içerisinde yürütülecek öteki çalışmalar için araştırmacılara istikamet belirleyebilecek, bir alt yapı sunabilecek niteliğe sahip olduğu görülmektedir. Kronik hale dönüşen bölgesel meselelerin tahlilinde siyaset belirleyicilere, bölgedeki sivil toplum ve çiftçi örgütlerine, ayrıyeten da üreticilere bir dizi tavsiyelerde bulunulmuştur. Bölgede gerçekleştirilecek disiplinli çalışmalar ile kırsal nüfusun artırılabileceği, bilakis göçün hareketlendirileceği ve nüfusun yerinde ikamet etmesinin mümkün olduğu görülmektedir.” – ERZURUM